Historia
Szukając korzeni pleszewskiej wąskotorówki i tożsamości tej wyjątkowej przestrzeni, trzeba cofnąć się do początku lat 70. XIX wieku. To wtedy powstawały plany przebiegu trasy kolei z Poznania do Kluczborka. Jej pierwotnemu, planowanemu przebiegowi przez Środę Wielkopolską, Nowe Miasto, Jarocin, Pleszew i Ostrów Wielkopolski, sprzeciwili się jednak właściciele ziemscy. W efekcie nie zbudowano dworców w Pleszewie i Nowym Mieście, ale w Chociczy i podpleszewskim Kowalewie.
Lokalni przedsiębiorcy szybko zrozumieli jednak, jak duży błąd popełnili, odcinając m.in. Pleszew od kolei i już z początkiem lat 90. XIX wieku rozpoczęli starania o stworzenie połączenia kolejowego pomiędzy Pleszewem a Krotoszynem, które jednocześnie będzie mogło spełniać również rolę kolejki dojazdowej do połączeń normalnotorowych. Wkrótce ruszyły kilkuetapowe prace przy budowie komunikacji wąskotorowej. Na odnotowanie zasługuje fakt, że pierwszy pociąg z pleszewskiego dworca do Kowalewa wyruszył 21 stycznia 1901 roku o godz. 11.15.
Tym, co wyróżnia pleszewską wąskotorówkę jest unikatowe w skali kraju rozwiązanie techniczne. Szybko rozpoczęto bowiem starania o to, by z Kowalewa do Pleszewa mogły jeździć również pociągi normalnotorowe. W 1899 roku uzyskano zgodę na położenie tzw. trzeciej szyny. W tej chwili jest to jedyny trójszynowy tor w Polsce.
Kolejka funkcjonowała świetnie w okresie międzywojennym, a w czasie okupacji została nawet rozbudowana o odcinek z Pleszewa do Broniszewic. Pleszewska kolej wąskotorowa dzięki temu stała się trasą liczącą aż 50 km. Później, pod koniec lat 40. XX wieku pojawiła się jeszcze idea przedłużenia trasy o czterokilometrowy odcinek do Chocza, jednak ten pomysł nigdy nie doczekał się realizacji.
Pleszewska bana najprężniej działała na początku lat 70. W roku 1972 zatrudniała ponad 130 pracowników. Już wkrótce zaczęły się jednak jej problemy. W roku 1976 zostało zlikwidowane połączenie do Broniszewic, a 10 lat później również do Krotoszyna. W 2000 roku kolejka obchodziła swoje stulecie, a w czerwcu 2001 roku wyruszył ostatni kurs pod szyldem Polskich Kolei Państwowych.
Na szczęście, dzięki decyzjom pleszewskiego samorządu, to miejsce nie uległo zapomnieniu. Wręcz przeciwnie, otrzymało szansę na zupełnie nowe życie, stając się kulturalnym centrum Pleszewa. Dziś chyba wielu z nas trudno sobie już wyobrazić to miejsce bez kultury. Na nowo kursuje też kolejka.